W poprzednim artykule wypisałam Ci, jakimi cechami charakteryzują się osoby wysoko wrażliwe. Dzisiaj chciałabym wyjaśnić, na czym polega wyjątkowość funkcjonowania wrażliwców i skąd się ona bierze. Przedstawię 4 aspekty wysokiej wrażliwości, które w najlepszy i najprostszy sposób pokażą, jak działa mózg OWW i jaki to ma wpływ na jej życie i funkcjonowanie w społeczeństwie.

4 aspekty wysokiej wrażliwości (DOES)

Elaine Aron w swojej książce “Wysoko wrażliwi” opisuje wymyślony przez siebie schemat DOES, który ma pomagać terapeutom w ustalaniu obecności tej cechy u danej osoby.

Rozwinięcie tego skrótu to:

  • D – depth of processing – głębia przetwarzania
  • O – overstimulation – przestymulowanie
  • E – emotional reactivity – reaktywność emocjonalna
  • S – sensing the subtle – wyczuwanie subtelności

D – depth of processing – głębia przetwarzania

Mówi się, że wysoko-wrażliwi czują “bardziej”, dzieje się to przez ich skłonność do głębszego przetwarzania informacji. Ale co to właściwie znaczy? Głębsze przetwarzanie to szukanie relacji między wszystkim, co jesteśmy w stanie zauważyć, a przeszłymi doświadczeniami albo podobnymi obiektami. Warto pamiętać, że zazwyczaj dzieje się to automatycznie i taka osoba nie zdaje sobie sprawy, jakie kombinacje dzieją się w jej mózgu. Dlatego też często mówi się, że OWW mają bardzo dobrą intuicję, bo wiele rozwiązań zostało już przez nich wcześniej rozpracowane.

Z drugiej strony mnogość informacji, jakie muszą przetworzyć, sprawia, że podejmowanie decyzji zajmuje im więcej czasu niż innym. Muszą starannie rozważyć wszystkie możliwe opcje i wybrać taką, która jest według nich najlepsza. A przy dużej ilości informacji nie jest to wcale takie łatwe.

Jak to wygląda w praktyce? Osoba wysoko wrażliwa, która pojawia się w danym miejscu, widzi więcej szczegółów. Większość osób zwraca uwagę na to, co “rzuca się w oczy”, to znaczy: osoby, które się tam znajdują, przedmioty i najbardziej charakterystyczne elementy. Natomiast OWW dostrzega dużo więcej szczegółów, obserwuje jak zachowują się inne osoby, jakie relacje są między nimi, gdy coś je wyjątkowo zainteresują, próbuje wczuć się w sytuacje drugiego człowieka i dopisać jego historię.

O – overstimulation – przestymulowanie

Jak możesz zauważyć po przeczytaniu poprzedniego akapitu, w głowie osoby wysoko wrażliwej dużo się dzieje. To logiczne, że skoro przetwarza tak wiele informacji w jednym czasie, to także szybciej się męczy. Dlatego też sytuacje, gdy trzeba zapamiętać wiele rzeczy, bardzo intensywne (dużo hałasu, wiele ludzi w jednym miejscu, bałagan, chaos) albo trwające zbyt długo są bardzo stresujące dla OWW.

Inni, po całodziennej wyciecze, mają jeszcze siłę na wspólne spotkanie w zatłoczonym pubie. Natomiast OWW już pod koniec podróży najchętniej założyłaby słuchawki i odcięła się od wszystkich albo najlepiej zaszyła się w domu w ciszy i spokoju. To samo dzieje się w sytuacji, gdy dociera do niej zbyt dużo, zwłaszcza negatywnych, informacji z zewnątrz (wiadomości w TV, artykuły na portalach internetowych, czy wpisy znajomych w Social Media). Przestymulowanie bywa bardzo stresujące, dlatego zmęczeni wrażliwcy robią się drażliwi i bardzo markotni. Wtedy lepiej dać im spokój i pozwolić zregenerować siły w samotności.

E – emotional reactivity – reaktywność emocjonalna

Zdjęcie autorstwa Andrea Piacquadio z Pexels

Osoby wysoko wrażliwe cechują się wysoką empatią, a także silnie reagują na informacje o natężeniu emocjonalnym. W wielkim skrócie oznacza to tyle, że szybko zauważają uczucia innych, a nastrój drugiego człowieka ma duży wpływ na ich własne samopoczucie. Nie dotyczy to tylko negatywnych emocji, bo to właśnie te pozytywne wywołują w nich mocniejsze reakcje.

W odczytywaniu emocji dużą rolę odgrywają neurony lustrzane, o których wspominałam kiedyś w jednym z artykułów (przeczytaj więcej tutaj). Dzięki neuronom lustrzanym nie tylko jesteśmy w stanie szybciej uczyć się przez naśladownictwo, ale także pomagają one nam w odgadnięciu emocji i intencji innych. Osoby wysoko wrażliwe są w tym mistrzami. Gdy widzą smutną osobę, od razu budzi się w nich silna potrzeba działania i niesienia pomocy. Dużo szybciej “udziela im się” także atmosfera z otoczenia.

Duża reaktywność emocjonalna sprawia, że wiele wrażliwców unika drastycznych scen w filmach, albo rezygnuje z oglądania codziennych wiadomości, ponieważ jest to dla nich zbyt duży wysiłek emocjonalny. To trochę tak, jakbyś wziął na siebie ból i cierpienie wszystkich osób, o których słyszałeś, albo zobaczyłeś je w TV. Dlatego czasem najłatwiej jest się po prostu od tego odciąć.

Ale warto pamiętać, że mocniejsze reakcje wzbudzają w nich pozytywne emocje. Dlatego też często płaczą ze szczęścia albo wzruszają się na filmach przy ich szczęśliwych zakończeniach. Motywuje je też ciekawość, oczekiwanie sukcesu, radość, zadowolenie i pragnienie czegoś, czego nie mogą się doczekać. Bardzo mocno działa też na nie sztuka i muzyka.

S – sensing the subtle – wyczuwanie subtelności

Wyczuwanie subtelności to ostatnia cecha, którą chciałabym tutaj opisać. Wysoko wrażliwi mają niesamowitą umiejętność dostrzegania bardzo subtelnych szczegółów, których nie zauważają inni ludzie. Nie chodzi tutaj o jakąś intensywną ostrość zmysłów. To nie jest tak, że ich narządy mają jakieś wyjątkowe zdolności. Po prostu oni mocniej i staranniej przetwarzają informacje, które do nich docierają. Są na przykład w stanie zauważyć mikro zmiany w mimice twarzy albo zachowaniu, które zwiastują coś niedobrego.

Ta wyjątkowa umiejętność działa tylko w sytuacji, gdy WWO jest wypoczęta. Zmęczenie sprawia, że nie dostrzegają prawie niczego, za to mocniej skupiają się na swoim samopoczuciu i potrzebie odpoczynku.

Każda wysoko wrażliwa osoba jest inna

Zdjęcie autorstwa Trang Doan z Pexels

Schemat DOES jest bardzo fajnym uproszczeniem i wskazówką pozwalającą lepiej zrozumieć wysoką wrażliwość. Trzeba jednak pamiętać, że każdy z nas jest inny. Mamy różną przeszłość i każdy z nas reaguje na pewne rzeczy inaczej. W przypadku wrażliwców dużo zależy też od ich ogólnego samopoczucia. Gdy są zmęczeni, mogą w ogóle nie wykazywać pewnych zachowań albo nie zwracać uwagi na otaczające ich szczegóły.

Przykład? Przestymulowane osoby mogą reagować w inny sposób. Jedna, gdy dokucza jej hałas, postanawia głośno dać o tym do zrozumienia i opuścić dane pomieszczenie. Inna – będzie cicho siedzieć, nie skarżąc się na nic i próbując “jakoś to przetrwać”.

Wyróżniamy tutaj dwa typy WWO (wynikające z cech osobowości danej osoby):

  1. Osoby, które sobie radzą
  2. Te, które nie są zdolne do “ogarnięcia sytuacji” we własnym zakresie.

Dodatkowo można wyróżnić dwa typy sytuacji:

  1. Stresujące w niewielkim stopniu – takie, w których WWO jest w stanie zaadoptować się, sprawia wrażenie osoby silnej i dobrze przystosowanej.
  2. Ekstremalnie stresujące – tutaj WWO nie jest w stanie się dostosować i sprawia wrażenie słabej.

Czy ten tekst rozjaśnił Ci trochę temat wysokiej wrażliwości?

A może coś jest dla Ciebie niejasne?

Daj znać w komentarzu.

5 21 votes
Article Rating
Subscribe
Powiadom o
guest

Witryna wykorzystuje Akismet, aby ograniczyć spam. Dowiedz się więcej jak przetwarzane są dane komentarzy.

4 komentarzy
najstarszy
najnowszy oceniany
Inline Feedbacks
View all comments
Marcin
Marcin
29 kwietnia 2020 18:12

Super artykuł .teraz wszystko wiem .

Aga
Aga
30 czerwca 2020 19:23

To o mnie, już wiem, czego mówią, że coś ze mną nie tak, że wymyślam, że przesadzam. A ja po prostu jestem wyjątkowa 🙂 bardzo ciężko mi się przystosować, bo na domiar złego jestem introwertykiem nonkorformistą. Mówię to, co myślę i staram się być szczera, a zranienie boli mnie przez lata. Tak, jakby kogoś zastanawiało, czemu boli mnie coś, co było 20 lat temu. Nie umiem wybaczyć. Dziękuję za tekst. To dar od losu, ze trafiłam na niego dzisiaj, w trakcie najgorszego okresu w tym roku. Dziękuję.

Radek
Radek
19 sierpnia 2020 17:49

Można dowiedzieć się czegoś słysząc tylko kawałki rozmów a nawet pojedncze slowa. A o niektóre rzeczy wie się po prost przed. Artykuł super.