Regułę trójpodziału znają niemal wszyscy, którzy w jakiś sposób zetknęli się z poradnikami na temat fotografii. Ciekawa jestem ilu z Was zastanawiało się skąd się to wszystko wzięło. W większości przyjmujemy pewne porady jako pewnik: tak jest i już. I faktycznie – ciężko znaleźć cokolwiek więcej na temat tej reguły. Przeszukałam wiele polskich portali fotograficznych i nie dowiedziałam się nic więcej ponad to, czym jest sama zasada i jak ją stosować. A dla mnie to mało. Ciągle z tyłu głowy pojawia się pytanie: Skąd się to wzięło? Czemu akurat tak, a nie inaczej? Dlaczego mocne punkty kadru znajdują się w tym konkretnym miejscu?

Trochę historii…

Reguła trójpodziału została odkryta i opisana przez angielskiego malarza Johna Thomasa Smitha w 1797 roku w jego książce pod tytułem “Remarks on Rural Scenery”. Zaczęło się od wypowiedzi malarza Joshua Reynoldsa dotyczącej równowagi między jasnymi, a ciemnymi obszarami w obrazach. W dużym skrócie – chodziło o to, żeby starać się tak rozkładać światła i cienie w swojej pracy, aby z jednej strony dokładnie ukazywał nam się główny motyw dzieła, a z drugiej – wszystko ze sobą było spójne.

Smith podszedł do sprawy od matematycznej strony. Chciał dowiedzieć się jaka proporcja w obrazie będzie tą najlepszą. Chodziło o stworzenie jakiegoś uproszczonego wzoru na stosunek wielkości jednego obszaru do drugiego. I chyba mu się udało. Na podstawie obserwacji odkrył, że stosując zasadę trójpodziału w przypadku światła, cienie, formy i kolorów, czyli zachowując miedzy nimi proporcje ok. 2/3 do 1/3 zyska się bardziej ciekawy i harmonijny obraz niż przy zastosowaniu jakiegokolwiek innego stosunku.

Trójpodział w praktyce

Zasada trójpodziału polega na przecięciu pola obrazu siatką złożoną z dwóch linii pionowych i dwóch linii poziomych, tak  aby uzyskać dziewięć jednakowych prostokątów. Mówiąc prościej – rysujemy sobie pole do gry w kółko i krzyżyk, tak aby podzielić obszar na 9 równych części. Miejsce przecięcia linii to tak zwane mocne punkty kadru, czyli miejsca gdzie w pierwszej kolejności wędruje nasz wzrok.

Centrum kadru uważane jest za mało atrakcyjne (z czym nie do końca się zgadzam ale to temat na oddzielny wpis), dlatego bezpieczniej jest umieszczać interesujące nas elementy w pozostałych 8 polach. Zdjęcie wydaje się wtedy dużo bardziej dynamiczne i przez to ciekawsze w odbiorze. W fotografii krajobrazowej przydatne będą dla nas linie, które sobie wyznaczyliśmy. 1/3 kadru to świetne miejsce na umieszczenie linii horyzontu. To, czy znajdzie się on w górnej czy dolnej części kadru zależy od tego, czy w danej scenie bardziej chcemy pokazać niebo czy ziemię (wodę). Od naszej decyzji zależy, który z nich będzie zajmował dwukrotnie więcej miejsca niż drugi.

Długo zastanawiałam się, dlaczego akurat w tym miejscu znajdują się mocne punkty, czemu w te miejsca nasz wzrok najchętniej podąża. A odpowiedź wydaje się banalnie prosta.

Człowiek lubi porządek

I do porządku oraz harmonii się to wszystko sprowadza. Gdy przyjrzymy się uważniej schematowi powyżej możemy zauważyć, że miejsca przecięcia linii znajdują się w idealnej dla oka przestrzeni. Są umieszczone zarówno daleko od krawędzi kadru (pozostaje nam sporo przestrzeni do “rozejrzenia się” dookoła przedmiotu umieszczonego w mocnym punkcie), jak i centrum zdjęcia. Jest to bezpieczna odległość od wszystkich skrajnych elementów kadru – może dlatego właśnie tam kieruje się nasze oko.

Przeprowadzono badania za pomocą urządzenia śledzącego ruchy gałek ocznych. Analizowano sposób, w jaki obserwujemy zdjęcia i co się okazało? Że najczęściej w pierwszej kolejności spoglądamy na punkt w lewym górnym rogu. Kolejnym jest ten w lewym dolnym rogu, potem prawym górnym i na końcu w prawym dolnym rogu kadru. Jest to związane z naszą kulturą i tym, że czytamy od lewej do prawej strony. Jak widać w taki sam sposób “czytamy” analizowane przez nas obrazy. Oko w naturalny sposób zaczyna kierować się od strony lewej do prawej. Podejrzewam, że badania przeprowadzone wśród Arabów, czy Żydów, gdzie naturalne jest czytanie od prawej do lewej strony, badania miałyby zupełnie odwrotny wynik.

“Dlaczego istnieje preferencja do umieszczania głównych obiektów zdjęcia w prawej trzeciej części? Oko w naturalny sposób zaczyna oglądać powierzchnię od strony lewej i przechodzi do prawej. To sprawdza się nie tylko, gdy patrzymy na fotografie, ale również gdy oglądamy obrazy malarskie, czytamy, a nawet wchodzimy do pokoju, l zaraz po rozpoczęciu oglądania kadru od lewej strony oko poszukuje dobrego miejsca do skupienia uwagi zazwyczaj w prawej części”

Bryan Peterson “Kreatywna fotografia bez granic”

Zgadzacie się z tą teorią? Często wykorzystujecie regułę trójpodziału w swoich zdjęciach? A może chcielibyście jeszcze coś od siebie dodać? Zapraszam do komentowania.

Zapisz

Zapisz

Zapisz

Zapisz

Zapisz

Zapisz